هماتوم سروما و نکروز؛ عوارض احتمالی جراحی
پس از جراحی امکان بروز عارضه‌هایی وجود دارد که با توجه به نوع جراحی و همچنین بدن بیمار، این عارضه‌ها می‌توانند خفیف و یا شدید باشند. هماتوم، سروما و نکروز از عوارض احتمالی جراحی هستند که در محل برش جراحی به وجود می‌آیند. در این مقاله به معرفی عارضه‌های هماتوم، سروما و نکروز و علائم به وجود آمدن آن‌ها پرداخته‌ایم.
هماتوم چیست؟
هماتوم نوعی خون مردگی است که بر اثر خون‌ریزی زیاد رخ می‌دهد و به همین دلیل عارضه‌ای است که هم می‌تواند در اثر عوارض احتمالی جراحی و هم پس از آسیب دیدگی اتفاق بیفتد.
خون‌ریزی به وجود آمده به دلیل آسیبی است که به بافت‌ها وارد شده و موجب شده خون به بافت‌های مجاور نیز سرایت کند.
هماتوم بر روی پوست مانند یک کبودی دیده می‌شود زیرا خون در زیر آن قسمت از بدن جمع شده و به همین دلیل به مانند کبودی نشان داده می‌شود.
علائم هماتوم
از رایج‌ترین علائمی که در رابطه با هماتوم وجود دارد، خون‌ریزی، کبودی و درد است ولی به جز این سه مورد چندین علامت دیگر نیز وجود دارد که می‌تواند نشان از به وجود آمدن هماتوم باشد. در ادامه به معرفی این علائم پرداخته‌ایم.
- گیجی
- سر درد و مشکلات عصبی
تشنج - به وجود آمدن مشکل در صحبت کردن
- ضعف
- دل درد
- کمر درد و پهلو درد
- نداشتن کنترل بر روی مثانه
- درد و ضعف در ناخن‌ها
مصرف چه داروهایی منجر به بروز هماتوم می‌شود؟
داروهایی هستند که مصرف آن‌ها می‌توانند خون‌ریزی را افزایش دهند. به همین دلیل ممکن است در اثر مصرف این داروها، بدن آماده به وجود آمدن هماتوم باشد و با یک آسیب کوچک و یا جراحی معمولی این اتفاق رخ دهد. این داروها عبارتند از: جینکو بیلوبا، ویتامین E، داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن، وارفارین، آسپرین، محصولات حاوی آسپرین، دی پیریدامول و کلوپیدوگرل.
همچنین مصرف مشروبات الکلی باعث رقیق شدن خون می‌شود بنابراین اگر پس از جراحی مصرف شوند، ریسک بروز هماتوم را بسیار افزایش می‌دهند.
در کل به دلیلی برشی که در اکثر جراحی‌ها ایجاد می‌شود، ریسک بروز هماتوم وجود دارد. مهارت جراح در انجام جراحی، تاثیر زیادی در ریسک ایجاد عوارض احتمالی جراحی دارد. در عمل‌هایی که کمتر حالت تهاجمی دارند مانند از بین بردن چربی‌های شکم به وسیله روش‌هایی مانند لیپوساکشن یا لیپوماتیک ریسک ایجاد هماتوم بسیار کمتر است.
هماتوم چگونه درمان می‌شود؟
در برخی از مواقع نیاز به درمان خاصی برای هماتوم وجود ندارد، ولی در برخی مواقع دیگر که حال بیمار بسیار وخیم است، لازم است مراقبت‌های پزشکی صورت گرفته و عارضه هماتوم درمان شود. در صورتی که هماتوم به صورت سطحی رخ داده باشد، درمان آن در خانه ممکن است. برای درمان در خانه خوب است که ۲۰ دقیقه از کمپرس یخ استفاده کرده و این عمل را ۴ تا ۸ بار در روز تکرار کرد.
در صورتی که بیمار به خاطر هماتوم درد زیادی را تحمل می‌کند، می‌تواند مسکن‌های بدون نیاز به نسخه را برای کاهش درد مصرف کند.
در مواقع دیگر که هماتوم وخیم باشد، به تجویز پزشک جراح خونابه جمع شده در زیر پوست تخلیه می‌شود و بیمار تا چند ساعت تحت نظر قرار می‌گیرد. همچنین در صورتی که به خاطر مصرف قرصی خاص، هماتوم در بدن رخ داده باشد، پزشک دستور قطع مصرف دارو را می‌دهد تا زمانی که این عارضه از بین برود.
سروما چیست؟
سروما که به عنوان یکی از عوارض پس از جراحی معرفی می‌شود، به معنای تجمع مایع موجود بین سلول‌ها در زیر پوست است.
سروما معمولا در محل برش جراحی اتفاق می‌افتد و عموما به وجود آمدن آن به صورت ناگهانی نیست، بلکه پس از گذشت چند روز از جراحی، مایع تجمع یافته سروما دیده می‌شود.
خوب است بدانید که سروما هیچ ارتباط خاصی با سلول‌های سرطانی نداشته و از این رو خطری برای سلامتی بیمار ندارد.
سروما معمولا پس از جراحی‌های سنگین به وجود می‌آید. برای رفع این مشکل پزشکان پس از جراحی یک تیوب را در محل برش قرار می‌دهند تا مایع تخلیه شده را جمع‌آوری کرده و از بروز عارضه سروما جلوگیری کند. این وسیله درن نام دارد.
گفتنی است از این روش برای تمامی جراحی‌ها نمی‌توان استفاده کرد.
علت به وجود آمدن سروما
سروما معمولا ۷ تا ۱۰ روز پس از جراحی به وجود می‌آید. از آن جایی که جراحی موجب آسیب رسیدن به رگ‌های لنفاوی و خونی و بافت‌های بدن می‌شود، پس امکان این که پس از جراحی در محل برش جراحی نقاطی متورم در زیر پوست با حالتی شبیه به مایع دیده شود، وجود دارد.
شکل‌گیری سروما به دلیل واکنشی است که بدن نسبت به فضای مرده درون بافت دارد، فضایی که پیش از جراحی به محل مشخصی اتصال داشته است. به همین دلیل است که جراحان در بسیاری از جراحی‌های خود انتظار دارند پس از اتمام جراحی عارضه سروما برای بیمار اتفاق بیفتد.
چه جراحی‌هایی منجر به سروما می‌شوند؟
به طور کل جراحی‌هایی که ریسک بالایی در جمع‌آوری آب در بدن دارند، منجر به عارضه سروما می‌شوند که برخی از این جراحی‌ها شامل کانتور بدن مانند لیپوساکشن، درمان هرنیا، ابدومینوپلاستی، ماستکتومی و ژنیکوماستی است.
چه فاکتورهایی ریسک بروز سروما را افزایش می‌دهند؟
فاکتورهایی وجود دارند که ریسک به وجود آمدن سروما را افزایش می‌دهند. البته این بدین منظور نیست که اگر بیمار یکی از این فاکتورها و یا همه فاکتورها را داشته باشد، به طور قطع پس از جراحی دچار سروما می‌شود، بلکه این فاکتورها تنها احتمال بروز سروما را افزایش می‌دهند.
- اگر در حین جراحی به بخش بزرگی از بافت‌های بدن آسیب وارد شود، ممکن است بیمار دچار سروما شود.
- اگر بیماری سابقه سرومای پس از جراحی را داشته باشد، ممکن است در جراحی‌های بعدی نیز درگیر این عارضه شود.
- جراحی‌های سنگینی که بیهوشی‌های طولانی مدتی را به همراه دارند، ریسک بروز سروما را افزایش می‌دهند.
درمان سروما به چه صورت است؟
سروما خفیف نیاز به درمان پزشکی نداشته و پس از مدتی خود به خود خوب می‌شود و مایع جمعش ده توسط سیستم لنفاوی جذب می‌شود. در صورتی که درد و التهاب در ناحیه جراحی شده بالاست، بیمار می‌تواند از مسکن‌های بدون نیاز به نسخه مانند ایبوپروفن استفاده کند تا درد را کاهش دهد.
گفتنی است خشک شدن سروما به صورت طبیعی حدود چندین هفته طول خواهد کشید، از این رو لازم است بیمار در زمینه درمان سروما به صورت طبیعی صبر بالایی از خود نشان دهد. بهترین روش درمان سروما روش طبیعی آن است زیرا خطر کمتری از لحاظ عفونی نبودن برای بیمار به همراه خواهد داشت.
اگر سروما بزرگ باشد، پزشک از تیوب برای تخلیه آن استفاده می‌کند. روش انجام آن به این صورت است که سوزنی را درون سروما فرو کرده و پس از آن سوزن را به تیوب متصل می‌کنند تا مایع جمع‌شده تخلیه شود. از آن جایی که سرومای بزرگ عارضه‌ای است که ممکن است چندین بار اتفاق بیفتد، عملیات تیوب گذاری و تخلیه لازم است که چندین بار انجام شود.
گفتنی است درمان طولانی مدت سروما نیز می‌تواند موجب بروز عفونت شده و همچنین زمان درمان شدن این عارضه را نیز افزایش دهد.
همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که روند بخیه زدن جراحی ماستکتومی به مقدار زیادی شکل‌گیری سروما را کاهش می‌دهد و این روش می‌تواند به عنوان پیشگیری برای بروز سروما استفاده شود.
در چه صورت نیاز است که برای درمان سروما به پزشک مراجعه شود؟
سرومای وخیم عارضه‌ای است که پس از جراحی کمتر اتفاق می‌افتد، ولی در صورتی که درگیر سرومای بزرگ و وخیم شده‌اید و علائم زیر را مشاهده کردید، بهتر است به پزشک برای درمان سروما مراجعه کنید.
- قرمز شدن ناحیه اطراف سروما
- افزایش گرمای پوست در اطراف سروما
- افزایش تپش قلب
- افزایش سریع تورم
- افزایش درد در ناحیه سروما
- ترشحات سفید
- ترشحات خونی
نکروز چیست؟
نکروز یکی دیگر از عوارض احتمالی جراحی است که به دلیل خون‌رسانی ضعیف در بدن اتفاق می‌افتد. این خون‌رسانی ضعیف موجب نرسیدن خون و اکسیژن به بافت بدن می‌شود و در نتیجه، آن بخش از بدن از بین می‌رود و سیاه می‌شود.
نکروز می‌تواند از نظر جسمی و بیولوژیکی صدمات بسیاری را به بدن برساند.
سلول‌ها در بدن کار خود را انجام می‌دهند و در نهایت به چرخه زندگی طبیعی خود پایان می‌دهند، ولی در برخی از اوقات اتفاقی می‌افتد که سلول زودتر از موعد مقرر مرده و به این صورت مرگ سلولی غیر طبیعی که به آن نکروز گفته می‌شود اتفاق می‌افتد.
نکروز یکی از عوارضی است که پس از جراحی اتفاق می‌افتد و در صورت وخیم بودن می‌تواند بر روی نتیجه جراحی نیز تاثیر بگذارد.
اگر تیم جراحی محل برش جراحی را به درستی بخیه نزند و همچنین خود بیمار مراقبت‌های لازم بعد از جراحی را به حوبی انجام ندهد، ریسک ایجاد نکروز در محل برش جراحی بالا می‌رود. بنابراین لازم است هم در انتخاب جراح خود دقت کافی را داشته باشید و هم مراقبت‌های بعد از جراحی را به خوبی و با دقت انجام دهید.
ریسک ایجاد نکروز در جراحی‌های تهاجمی که برش جراحی وسیع بوده یا حجم بالایی از بافت از بدن خارج می‌شود مانند ابدومینوپلاستی یا ژنیکوماستی، نسبت به جراحی‌های کمتر تهاجمی مانند لیپوساکشن بیشتر است.
عوارض احتمالی جراحی یکی از مواردی است که بیماران پس از عمل جراحی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. این عارضه‌ها می‌توانند خفیف و وخیم باشند که با توجه به میزان آن پزشک تجویز درمان خانگی و یا درمان در بیمارستان را خواهد داد.
