باد فتق یا هرنی

هرنی یا باد فتق چیست؟

شکم شما از لایه‌هایی از عضله و بافت محکمی پوشانده شده است که به حرکت کمک و از اندام‌های داخلی بدن شما محافظت می‌کند. هرنی یا باد فتق نوعی شکاف در این دیواره عضلانی است که باعث می‌شود محتویات داخل شکم شما به بیرون کشیده شود. انواع مختلفی از هرنی وجود دارند که رایج‌ترین نوع آن در ناحیه شکمی یا کشاله ران ایجاد می‌شود.

بستگی به نوع هرنی یا باد فتق و چگونگی و شدت آن، این بیماری می‌تواند باعث آزار و اذیت شما شود. در طول انجام فعالیت‌های سنگین مانند بلند کردن اشیا سنگین، درد حاصل از هرنی نیز افزایش می‌یابد.

فتق نافی: برخلاف اکثر هرنی‌ها که در نوجوانان و افراد بزرگسال پیشرفت می‌کند، 20 درصد نوزادان با فتق نافی به دنیا می‌آیند. اکثر این فتق‌ها تا 5 سالگی به طور طبیعی بسته می‌شوند.

فتق برشی: فتق برشی زمانی ایجاد می‌شود که قسمتی از شکم به خاطر عمل جراحی برش خورده باشد. به این نوع فتق، فتق شکافی گفته می‌شود. این نوع هرنی‌ اگر درمان نشود، ممکن است منجر به مشکلات جدی در فرد شود. تنها راه درمان آن جراحی است. این نوع فتق بیشتر در افرادی مشاهده می‌شود که جراحی اورژانسی انجام داده‌اند.

فتق فمورال: فتق فمورال زمانی اتفاق می‌افتد که بافت تضعیف شده به بیرون زده شده باشد. این نوع هرنی ممکن است مانند یک توده کوچک تا متوسط در کشاله ران احساس شود. تخمین زده می‌شود که 2 تا 4 درصد همه هرنی‌ها که در شکم هستند از نوع فمورال هستند.

فتق هیاتال: فتق هیاتال نوعی فتق است که زمانی اتفاق می‌افتد که شکم فرد از طریق یک نقطه تضعیف شده‌ای در دیافراگم بیرون زده باشد، عضله‌ای که ریه‌ها را از اندام‌های شکمی جدا می‌کند. اگر دچار فتق هیاتال باشید، به احتمال زیاد دارای مشکلاتی مانند رفلاکس معده هستید.

فتق اینگوینال: فتق اینگوینال زمانی اتفاق می‌افتد که قسمتی از روده یا چربی از طریق دیواره پایین شکمی بیرون بزند. این نوع فتق می‌تواند حاوی قسمتی از روده کوچک در برخی افراد باشد و حتی قسمت‌هایی از اندام‌های تولید مثل در زنان را می‌تواند درگیر کند.

باد فتق اینگوینال و فمورال نیز می‌توانند به علت عضلات تضعیف‌شده، کهنسالی یا کشیدگی مکرر در ناحیه شکمی یا کشاله ران ایجاد شوند. این کشیدگی ممکن است به خاطر فعالیت جسمانی، بلند کردن اشیای سنگین، چاقی، سرفه مکرر یا یبوست باشد (که ممکن است منجر به فشار در طول حرکت روده شود).

در مردان، فتق اینگوینال می‌تواند به خاطر مشکلاتی در کانال‌های اینگوینال به وجود آید که بیضه‌ها قبل یا بعد از تولد نامتقارن می‌شوند. وقتی عضلات در این کانال‌ها نزدیک به هم قرار نمی‌گیرند، در نتیجه تضعیف می‌شوند و موجب به وجود آمدن هرنی می‌شوند.

باد فتق نافی نیز در طول دوران بارداری ایجاد می‌شود که چون شکم و جنین هم‌زمان با هم رشد می‌کنند، به ناحیه شکمی فشار وارد می‌شود که موجب فتق ناف می‌شوند. فتق نافی در دیگر افراد نیز ممکن است بروز کند که علت‌های آن عبارت‌اند از چاقی، بارداری مکرر و جراحی شکم.

هنوز علت فتق هیاتال مشخص نیست، اما دیافراگم تضعیف‌شده به دلیل کهولت سن یا فشار در ناحیه شکمی ممکن است نقش مهمی در به وجود آمدن فتق هیاتال داشته باشد. خطر ابتلا به فتق با افزایش سن بیشتر می‌شود.

فعالیت‌ها و برخی بیماری‌هایی که موجب فشار در ناحیه شکمی می‌شوند نیز ممکن است منجر به هرنی یا باد فتق شوند که عبارت‌اند از:

• فیبروز کیستی
• سرفه دائمی
• بزرگ شدن پروستات
• چاق شدن
• بلند کردن اشیای سنگین
• دیالیز صفاقی
• تغذیه نامناسب
• سیگار کشیدن
• فشار فیزیکی
• نقص هنگام تولد
• هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات
• بارداری که به شکم فشار وارد کند.

نحوه تشخیص و علائم باد فتق چیست؟

پزشک شما بر اساس علائم و سابقه بیماری و معاینه پزشکی و انجام آزمایش‌های خونی یا اسکن از ناحیه تحت تأثیر بیماری را تشخیص می‌دهد. علائم هرنی به نوع هرنی بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است علائم زیر را داشته باشید:

• ورم آشکار زیر پوست شکم یا کشاله ران، ممکن است وقتی دراز می‌کشید این ورم ناپدید شود.
• احساس سنگینی در شکم که در بسیاری از مواقع در هنگام یبوست یا خون در مدفوع همراه است.
• ناراحتی در شکم یا کشاله ران در هنگام بلند کردن اشیای سنگین یا خم شدن.
• احساس سوزش در روی ورم
• ضعف یا فشار در ناحیه شکمی
• سوزش سر دل
• حالت تهوع
• یبوست
• درد و ورم در اطراف بیضه‌ها

اگر هرنی در بدن شما در حال بزرگ‌تر شدن است، ممکن است جراحی بهترین روش درمان برای شما باشد. ممکن است هرنی به وسیله دوختن حفره در دیواره شکمی ترمیم شود.

باد فتق هم با جراحی باز و هم با جراحی لاپاراسکوپی درمان می‌شود. در جراحی لاپاراسکوپی از یک دوربین بسیار کوچک استفاده می‌شود و با استفاده از برش‌های کوچک هرنی ترمیم می‌شود. همچنین به بافت اطراف آسیب کمتری وارد می‌شود. در طول جراحی باز، جراح یک برش نزدیک به محل هرنی ایجاد می‌کند و سپس بافت برآمده را به عقب شکم می‌کشد. در نهایت، برش بسته می‌شود.

همه هرنی‌ها مناسب جراحی لاپاراسکوپی نیستند. اگر هرنی شما نیاز به جراحی باز دارد، جراح شما بر طبق نوع جراحی بهترین شرایط را به شما پیشنهاد خواهد داد.

روش جراحی فتق باد

جراحی باد فتق یا هرنی معمولاً تنها روش درمان برای این بیماری محسوب می‌شود. سه نوع جراحی برای باد فتق عبارت‌اند از جراحی باز، لاپاراسکوپی و جراحی رباتیک.

جراحی باز

در جراحی باز از بی‌حسی موضعی در ناحیه مد نظر استفاده می‌شود یا فرد کلا بیهوش شده یا از ترکیب این دو استفاده می‌شود.

سپس جراح یک برش در ناحیه شکم ایجاد می‌کند و هرنی به سمت پشت شکم کشانده می‌شود. بسیاری از بیماران چند روز بعد از عمل جراحی باز، می‌توانند کارهای معمولی خود را انجام دهند. در 4 تا 6 هفته پس از عمل جراحی باز، باید هرگونه فعالیت جسمانی شدید محدود شود.

لاپاراسکوپی

در جراحی لاپاراسکوپی یک برش ایجاد می‌شود که لاپاراسکوپ (لوله ریزی با یک دوربین ویدئویی ریز متصل به انتهای آن) وارد برش می‌شود. این روش معمولاً با بیهوشی انجام می‌گیرد. جراح ممکن است چند برش کوچک در ناحیه پایینی شکم ایجاد کند و لاپاراسکوپ را وارد برش کند.

دوربین یک تصویر بزرگنمایی شده از داخل بدن را به مانیتور ارسال می‌کند. درحالی‌که جراح مانیتور را می‌بیند، از ابزارهایی برای ترمیم دقیق هرنی با استفاده از مش جراحی استفاده می‌کند. بعد از اتمام جراحی، برش‌های شکمی کوچک با بخیه بسته می‌شود.

جراحی رباتیک

همانند جراحی لاپاراسکوپی، در این روش از یک لاپاراسکوپ استفاده می‌شود. تنها تفاوت این جراحی با جراحی لاپاراسکوپی این است که جراح در اتاق جراحی بر روی کنسول می‌نشیند و ابزارهای جراحی را از کنسول کنترل می‌کند. این نوع جراحی برای برخی از هرنی‌های کوچک‌تر یا ضعیف استفاده می‌شود. تفاوت بزرگ دیگر این است که ربات، تصاویر سه بعدی را در داخل شکم فراهم می‌کند (تصاویر جراحی لاپاراسکوپی دو بعدی هستند).

برای اینکه از جراحی باد فتق بهترین نتیجه را بگیرید، مهارت جراح در تکنیک لاپاراسکوپی نقش مهمی ایفا می‌کند، چون در این روش، رگ‌های خونی و تعدادی از عصب‌های کوچک در حفره شکمی درگیر می‌شوند. به دلیل پیشرفت‌های صورت گرفته در ابزار لاپاراسکوپی، جراح می‌تواند به‌راحتی محل باد فتق را ببیند.

در نتیجه، میزان دقت در جراحی افزایش می‌یابد که منجر به برش‌های کوچک‌تر، درد کمتر، از دست دادن خون کمتر و کاهش ناراحتی‌های پس از جراحی می‌شود.

همچنین زمان بهبود بیماری سریع‌تر می‌شود و فرد هر چه سریع‌تر به زندگی نرمال خود برمی‌گردد. از همه مهم‌تر، از وقوع دوباره فتق به نحو اثربخشی پیشگیری می‌شود. اگر علائم نگران‌کننده باشند، فورا باید دارو تجویز شود. درمان به‌موقع از بروز مشکلات جلوگیری می‌کند و احتمال وقوع دوباره هرنی را به حداقل می‌رساند.

رژیم غذایی مناسب

• اگر در شکم خود احساس ناراحتی می‌کنید، باید غذاهای کم چرب مانند برنج ساده، نان تست، مرغ آب‌پز یا ماست مصرف کنید.
• بعد از جراحی، حرکات روده منظم نخواهد بود برای همین باید آب زیاد بخورید.

نکته: بعد از اولین هفته جراحی، توصیه می‌شود از داروهای ضدالتهاب استفاده کنید.

عوارض عدم درمان باد فتق

اگر مبتلا به باد فتق باشید، احساس درد و ناراحتی خواهید کرد. در حالت کلی، باد فتق زندگی شما را تهدید نمی‌کند، اما می‌تواند موجب مشکلات جدی در شما شود. اگر باد فتق را درمان نکنید، ممکن است با علائم زیر روبرو شوید:

• درد ناگهانی که خیلی سریع شدت می‌یابد.
• حالت تهوع و استفراغ
• تب
• تغییر رنگ در قسمت برآمدگی فتق مخصوصاً مشاهده رنگ قرمز، بنفش یا در حالت کلی رنگ تیره

همه این‌ها علائمی هستند که در صورت درمان نشدن هرنی ظاهر می‌شوند که می‌توانند منجر به مرگ بافت در آن ناحیه شوند. تشخیص باد فتق در زنان کمی سخت است. معمولاً زنان نسبت به مردان علائم کمتری را نشان می‌دهند. بدون برآمدگی آشکار، درد باد فتق می‌تواند با کیست تخمدان، آندومتریوز یا دیگر بیماری‌های مربوط به زنان اشتباه گرفته شود.